ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

διανοητικής ευεξίας και κοινωνικής λειτουργικότητας και όχι απλώς η απουσία

ασθένειας ή αναπηρίας.

H πλειοψηφία των ειδικών ψυχικής υγείας ασπάζεται το

βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο, στο πλαίσιο του οποίου συνυπολογίζεται η σημαντικότητα

και η αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων στον

καθορισμό της υγείας.

Η Συμπληρωματική και Εναλλακτική Ιατρική περιλαμβάνει πρακτικές για την προάσπιση

της υγείας που τοποθετούνται εκτός της βιοϊατρικής σφαίρας. Πολλές από τις

πρακτικές ΣΕΙ έχουν προκύψει ως εξέλιξη πρακτικών παραδοσιακής ιατρικής. Το

κεντρικό χαρακτηριστικό αυτών των πρακτικών είναι το ότι εστιάζουν συνολικά στο

άτομο. Κατά συνέπεια, οι παρεμβάσεις είναι εξατομικευμένες σε πολύ μεγάλο βαθμό,

και λαμβάνουν υπόψιν περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές της υγείας και της

ευημερίας. Άλλα κοινά χαρακτηριστικά των παρεμβάσεων ΣΕΙ είναι ότι η πρόληψη

αποτελεί το πρωταρχικό τους μέλημα και ότι απώτερος στόχος τους είναι η

αντιμετώπιση των αιτίων της ασθένειας και όχι μόνο των συμπτωμάτων.

Ο όρος Συμπληρωματική και Εναλλακτική Ιατρική (ΣΕΙ, Complementary and Alternative

Medicine - CAM) χρησιμοποιείται εναλλακτικά με την παραδοσιακή ιατρική

Η Συμπληρωματική και Εναλλακτική Ιατρική περιλαμβάνει μία ευρεία γκάμα

παρεμβάσεων που είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν.

1. εναλλακτικά φάρμακα, όπως για παράδειγμα η ομοιοπαθητική,

2. παρεμβάσεις που εστιάζουν στην αλληλεπίδραση νου και σώματος, όπως για

παράδειγμα ο διαλογισμός ή ή θεραπεία μέσω της τέχνης,

3. βιολογικά εστιασμένες θεραπείες, όπως για παράδειγμα τα συμπληρώματα

διατροφής,

4. φυσιοθεραπευτικές μέθοδοι, όπως για παράδειγμα ο βελονισμός.

Μερικές από τις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες πρακτικές ΣΕΙ περιλαμβάνουν τη

φυσιοθεραπεία, μια φιλοσοφία που χρησιμοποιεί μη επεμβατικές θεραπείες για να

βοηθήσει το σώμα να θεραπεύσει τον εαυτό του, εφαρμόζοντας πρακτικές που

περιλαμβάνουν μασάζ, χειροπρακτική κ.α. Η Ayurvedic βασίζεται στην αγιουρβεδική

φιλοσοφία, που ξεκίνησε στην Ινδία τον 5ο αιώνα π.Χ.. Αφορά μια εξατομικευμένη

θεραπεία και χρησιμοποιεί πρακτικές όπως η γιόγκα, ο διαλογισμός, το μασάζ, τη

διατροφή και τα βότανα. Η κινεζική ιατρική περιλαμβάνει θεραπείες όπως ο βελονισμός,

η φυτοθεραπεία, η άσκηση και τεχνικές αναπνοής.

Οι παρεμβάσεις που εστιάζουν στην αλληλεπίδραση νου και σώματος χρησιμοποιούν

νοητικές ασκήσεις για να επηρεάσουν σωματικά συμπτώματα. Η βασική τους αρχή

είναι ότι το μυαλό και το σώμα πρέπει να είναι σε αρμονία για να παραμείνουν υγιή.

Παραδείγματα τέτοιων παρεμβάσεων περιλαμβάνουν την συμβουλευτική και την

ψυχοθεραπεία, την καθοδηγούμενη νοερή απεικόνιση, το διαλογισμό, την προσευχή,

την ύπνωση, το χορό, τη μουσική και τη θεραπεία μέσω της τέχνης. Ορισμένες από τις

ΣΕΙ πρακτικές αυτής της κατηγορίας είναι πλέον θεραπείες εκλογής για τη διαχείριση

παθολογικών καταστάσεων, όπως για παράδειγμα η γνωσιακή-συμπεριφορική

θεραπεία.

Οι θεραπείες με βιολογική βάση χρησιμοποιούν φυσικά προϊόντα όπως βότανα,

μέταλλα και ορμόνες για την προώθηση της υγείας, των οποίων όμως η

αποτελεσματικότητα δεν είναι πάντα τεκμηριωμένη. Παραδείγματα βιολογικών ΣΕΙ

περιλαμβάνουν ειδικές δίαιτες, π.χ. μακροβιοτική, και φυτικά συμπληρώματα διατροφής.

Τα προϊόντα αυτά θεωρούνται από πολλούς αξιόπιστα, επειδή είναι φυσικά και έχουν

χρησιμοποιηθεί για χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις θεραπείες δεν είναι

επιστημονικά αποδεδειγμένες, και μπορεί να είναι ακόμη και επιβλαβής, ιδίως λόγω των

αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα.

Οι θεραπευτές ενεργειακής ιατρικής πιστεύουν ότι η ενέργεια, μια αόρατη δύναμη που

αναφέρεται ως τσι, πράνα, δύναμη της ζωής, ρέει μέσα από το σώμα, και οι σωματικές

ασθένειες εκδηλώνονται όταν παρουσιάζονται επιπλοκές σε αυτή η δύναμη. Ο στόχος

των θεραπειών είναι να διορθώσουν αυτές τις επιπλοκές, επηρεάζοντας τα ενεργειακά

πεδία που υποτίθεται περιβάλλουν και διαπερνούν το ανθρώπινο σώμα, μέσω της

εφαρμογής πίεσης ή το χειρισμό του σώματος με την τοποθέτηση των χεριών. Η

ομοιοπαθητική, πρεσβεύει πως «τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια», θεωρώντας ότι η

θεραπεία μιας ασθένειας μπορεί να επιτευχθεί με χρήση φαρμακευτικών ουσιών που

είναι ικανές να προκαλέσουν τα συμπτώματα αυτής της ασθένειας, όταν χορηγηθούν

Οι χρήστες ΣΕΙ

επιλέγουν τις εναλλακτικές θεραπείες επειδή είναι περισσότερο προσωπικές, λιγότερο

επεμβατικές και συχνά έχουν χαμηλότερο κόστος.

Επίσης, η αύξηση των ΣΕΙ αποδίδεται στην επικράτηση της άποψης ότι ο συνδυασμός

των ΣΕΙ με τη συμβατική ιατρική είναι καλύτερος από τη συμβατική ιατρική μόνο. Ακόμη,

οι θεραπείες ΣΕΙ καλύπτουν κενά σε περιοχές όπου οι συμβατικές ιατρικές πρακτικές δεν

είναι πάντα επιτυχής, όπως η θεραπεία του χρόνιου πόνου, ή σε καταστάσεις όπου

υπάρχουν θεραπείες, αλλά έχουν σημαντικές παρενέργειες, όπως ο καρκίνος.

Επιπλέον, παρατηρείται ένα αυξανόμενο κίνημα που ξεφεύγει από τη διαχείριση της

νόσου σε μια πιο ολιστική προσέγγιση την υγεία και την ευεξία. Άλλα κίνητρα για τη

χρήση ΣΕΙ σχετίζονται με φιλοσοφικές πεποιθήσεις, καθώς και την επιθυμία για αυτο-

έλεγχο.

Έχει βρεθεί ότι πιο συχνοί λόγοι για τη χρήση ΣΕΙ είναι:

Θεωρούν ότι οι παρεμβάσεις ΣΕΙ ιατρικής σε συνδυασμό με τη συμβατική ιατρική

Θα  έχουν καλύτερα αποτελέσματα (55%)

Θεωρούν τις προσεγγίσεις ΣΕΙ ενδιαφέρουσες για να τις δοκιμάσουν (51%)

Προτείνονται πρακτικές ΣΕΙ από έναν συμβατικό ιατρό (26 %)

Πιστεύουν ότι συμβατικές ιατρικές θεραπείες δεν θα βοηθήσουν(28%)

Οι συμβατικές ιατρικές θεραπείες είναι πολύ ακριβές (13%) (NHIS, 2004)

Από τους χρήστες των ΣΕΙ μόνο 5% ανέφερε κάποια δυσάρεστη εμπειρία, ενώ το

Μεγαλύτερο ποσοστό, σχεδόν 60%, αξιολόγησε τη θεραπεία ως πολύ ή εξαιρετικά

αποτελεσματική (Oldendick και συν, 2000). Τα θεραπευτικά οφέλη των ΣΕΙ

περιλαμβάνουν  (με σειρά εμφάνισης)

1. βελτίωση της πορείας της νόσου,

2. πρόληψη,

3. προαγωγή της ευεξίας,

4. αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών,

5. προσωπικό έλεγχο στην υγεία,

6. ανακούφιση συμπτωμάτων,

7. ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος,

8. συναισθηματική στήριξη,

9. ολιστική αντιμετώπιση,

10. βελτίωση της ποιότητας ζωής,

11. καλή θεραπευτική σχέση

Παρά το αυξημένο ενδιαφέρον για τις ΣΕΙ, ενώ υπάρχει αφθονία ενδείξεων που χρήζει

περαιτέρω μελέτης, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα κενά στην επιστημονική

τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητας τους. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για περισσότερες

και υψηλής ποιότητας έρευνες για να κατανοηθούν τα οφέλη και οι κίνδυνοι που μπορεί

να προκύψουν από τη χρήση ΣΕΙ. Σε αυτή την προσπάθεια συμβάλλουν ιδρύματα

όπως το NCCAM, το Αμερικανικό Κέντρο Συμπληρωματικών και Εναλλακτικών

Θεραπειών. Επίσης, υπάρχει γενική συναίνεση στην άποψη ότι θα πρέπει να ισχύουν

και για τις ΣΕΙ οι ίδιες αυστηρές προϋποθέσεις στην έρευνα που ισχύουν για τη

συμβατική ιατρική.

Πηγή : ΕΚΠΑ Π. Ε. Πετράκης.