Επιγενετική είναι ο επιστημονικός τομέας της Γενετικής που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα τις δύο τελευταίες δεκαετίες, και μελετά την επίδραση του περιβάλλοντος ενός οργανισμού στο γονιδίωμά του, και τον τρόπο με τον οποίο εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του. Τέτοιοι παράγοντες είναι το τοξικό φορτίο, η διατροφή, η διάθεσή μας, η άσκηση κ.λ.π.
Αυτό σημαίνει πως μπορεί κάποιος να έχει κληρονομήσει φυσιολογικό γονίδιο και να εκδηλώσει τελικά μία παθολογική κατάσταση, ή να έχει παθολογικά γονίδια και ο οργανισμός του να λειτουργεί φυσιολογικά. Τα γονίδιά μας δηλαδή, δεν είναι στατικά όπως νομίζαμε παλαιότερα, αλλά, πρόκειται για δυναμικές μονάδες που προσαρμόζουν την έκφρασή τους ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται.
Οι επιγενετικές αλλαγές δεν συμβαίνουν μόνο μέσα στη μήτρα αλλά σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας και μπορεί να αντιστραφούν. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιγενετικής που δείχνουν πως ο διαφορετικός τρόπος ζωής και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να αλλάξουν το DNA και παίζουν ρόλο στην διατήρηση της υγείας μας.
Ποιοι είναι οι μηχανισμοί της επιγενετικής;
Οι τρεις κύριοι επιγενετικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν τη μεθυλίωση του DNA, δηλαδή την προσθήκη μιας ομάδας μεθυλίου στον 5ο άνθρακα της κυτοσίνης (ένα από τα συστατικά των νουκλεοτιδίων του DNA), τις τροποποιήσεις (ακετυλίωση, μεθυλίωση, φωσφορυλίωση) των ιστονών, δηλαδή των πρωτεϊνών που ευθύνονται για το «πακετάρισμα» του DNA στα χρωμοσώματα, και την ύπαρξη μικρό-RNAs (microRNAs). Οι μηχανισμοί αυτοί πυροδοτούν αλλαγές στην έκφραση γονιδίων, είτε ενεργοποιώντας, είτε απενεργοποιώντας τα γονίδια αυτά.